बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांसाठी अभिनव शोध – ‘वेअरेबल एक्जोस्केलेटन’ला पेटंट मान्यता

सदगुरु गाडगे महाराज महाविद्यालय येथील प्रा. डॉ. इरूमजहाँ खान यांच्या प्रयत्नांना यश

कराड : येथील रयत शिक्षण संस्थेचे सदगुरु गाडगे महाराज महाविद्यालयातील प्राणीशास्त्र विभागातील प्राध्यापिका डॉ. इरूमजहाँ नजीर खान यांचा बांधकाम क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या कामगारांसाठी महत्त्वपूर्ण शोध समोर आला आहे. ‘वेअरेबल एक्जोस्केलेटन फॉर कन्स्ट्रक्शन वर्कर’ या अभिनव संशोधनाला भारत सरकारकडून पेटंट मान्यता मिळाली आहे. या संशोधनामध्ये डॉ. इरुमजहान नजीर खान, प्रा. (डॉ.) राजन बबनराव मोरे, डॉ. रेश्मा अस्लम सनदी, प्रा. (डॉ.) मोहन मार्तंड राजमाने, प्रा. (डॉ.) अबुलकलाम उस्मान सुतार, श्री. अभिजित भगवान माने आणि सौ. संगीता संजय गुरव यांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.

शोधाची वैशिष्ट्ये

हे ‘वेअरेबल एक्जोस्केलेटन’ म्हणजे एक प्रकारचे यांत्रिक सहाय्यक उपकरण आहे, जे बांधकाम कामगारांच्या शारीरिक श्रमाचा भार कमी करण्यास मदत करेल. हे परिधान करण्याजोगे उपकरण शरीराच्या हालचालींना पाठिंबा देऊन हात, पाय आणि पाठ यांना होणारा ताण कमी करेल. परिणामी, दीर्घकाळ मेहनतीची कामे करताना होणारा थकवा कमी होईल आणि अपघातांची शक्यता देखील टळेल.

कामगारांसाठी क्रांतिकारी संशोधन

बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांना अनेकदा जड वस्तू उचलाव्या लागतात, सतत वाकावे लागते आणि श्रमामुळे आरोग्यावर परिणाम होतो. मात्र, हे वेअरेबल एक्जोस्केलेटन वापरल्यास त्यांच्या कामाची कार्यक्षमता वाढेल, दुखापती टाळता येतील आणि उत्पादकतेत वाढ होईल.

संशोधनामागील प्रयत्न आणि यश

या संशोधनासाठी संबंधित संशोधकांनी प्रदीर्घ मेहनत घेतली. अनेक प्रयोग आणि चाचण्या यशस्वी केल्यानंतर या उपकरणाला पेटंट मिळाले आहे. यामुळे भारतीय संशोधकांच्या नावावर आणखी एक महत्त्वपूर्ण संशोधनाची नोंद झाली आहे.

भविष्यातील उपयोग आणि विस्तार

हे उपकरण केवळ बांधकाम क्षेत्रापुरते मर्यादित न राहता, इतर शारीरिक श्रम असलेल्या उद्योगांमध्येही उपयोगी ठरू शकते. विशेषतः उत्पादन क्षेत्र, शेती आणि आरोग्य सेवा क्षेत्रात देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो.

हा शोध भारतीय संशोधन क्षेत्रासाठी मोठी उपलब्धी असून, कामगारांच्या सुरक्षिततेसाठी हा प्रकल्प निश्चितच क्रांतिकारी ठरणार आहे.